بازار به افت دلار واکنشی نشان نداد | گره گرانی کجاست؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ درحالی که قیمت دلار در نیمه اول فروردین‌ماه امسال به ۱۰۵ هزارتومان رسیده بود، اکنون قیمت این ارز به ۸۰ هزار تومان کاهش یافته است. برخی کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که در هفته‌های آینده احتمال رسیدن قیمت دلار به ۷۲ تا ۷۴ هزار تومان هم وجود دارد.

افزایش قیمت دلار در چند ماه گذشته سبب شده است تا بازار بسیاری از کالا‌های اساسی و مصرفی تحت‌تأثیر قرار بگیرد. به عنوان مثال حبوبات، برنج خارجی و چای از جمله اقلامی هستند که در چند وقت اخیر به بهانه نوسان قیمت ارز، افزایش درخور توجهی داشته‌اند. تلفن همراه، لپ‌تاپ و لوازم خانگی نیز از دیگر کالا‌هایی هستند که با توجه به افزایش قیمت دلار، در چند وقت اخیر گران‌تر شده‌اند. 

بهانه عرضه‌کنندگان و فروشندگان برای افزایش قیمت‌ها نوسان ارزی است. با این حال اکنون که قیمت دلار در حال کاهش است و چشم‌انداز افزایش قیمت هم وجود ندارد، فروشندگان از کاهش قیمت‌ها خودداری می‌کنند. آنها به این بهانه که کالا‌های خود را با ارز گران‌تر وارد کرده‌اند، می‌گویند که حاضر به اصلاح قیمت‌ها نیستند. اما این مسئله چقدر واقعیت دارد؟

قرار نیست هزینه نوسان قیمت کالا‌ها از جیب مصرف‌کننده پرداخت شود

معاون بازرسی و حمایت از مصرف‌کنندگان اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرا می‌گوید: براساس قانون هر واحد صنفی یا تولیدکننده می‌تواند به میزان سود مجاز تعیین شده بر قیمت کالاهایش افزوده و آن را به بازار عرضه کند. ملاک بازرسان صمت در بازرسی از بازار، فاکتور‌های خرید عرضه‌کننده است. اگر عرضه‌کننده‌ای به بهانه افزایش قیمت ارز کالاهایش را بیشتر از نرخ سود مجاز بفروشد، تخلف کرده و براساس قانون با او برخورد خواهد شد.

بخشعلی بیاتی قله‌زو در پاسخ به این سؤال که برخی عرضه‌کنندکان بیان می‌کنند که جایگزین کالا‌های فروخته شده را باید با قیمت جدید جایگزین کنند، از این رو مجبورند که کالا‌های قدیمی را به قیمت جدید بفروشند، بیان می‌کند: براساس قانون، عرضه‌کنندگان باید به میزان سود مجاز بر کالا‌های خود بیفزایند و حق ندارند به بهانه اینکه باید کالا‌های جدید را گران‌تر بخرند، اقدام به گران‌فروشی کنند. در واقع قرار نیست هزینه نوسان قیمت کالا‌ها از جیب مصرف‌کننده پرداخت و کاهش سرمایه عرضه‌کننده از جیب مردم تأمین شود.

بیاتی قله‌زو با بیان اینکه پروسه ثبت سفارش تا واردات و عرضه آن توسط شرکت‌های بازرگانی دو تا سه ماه زمان می‌برد، می‌گوید: با توجه به اینکه کالا‌هایی که در حال عرضه در بازار هستند، در گذشته وارد شده‌اند، نوسان قیمت ارز در مقطع فعلی نمی‌تواند بهانه‌ای برای افزایش قیمت‌ها توسط شرکت‌های بازرگانی باشد. براین اساس اگر شرکتی کالا‌های خود را به بهانه نوسان ارزی گران کند، با او برخورد خواهد شد.

معاون بازرسی و حمایت از مصرف‌کنندگان اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با بیان اینکه کالا‌های اساسی با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شوند، بیان می‌کند: با توجه به اینکه واردات کالا‌های اساسی با ارز ترجیحی انجام می‌شود، هیچ واردکننده‌ای حق ندارد به بهانه نوسان ارزی قیمت آنها را افزایش دهد. اگر کالا‌های اساسی مانند برنج به صورت قاچاق وارد شده باشند هم براساس قانون کالا‌های قاچاق تلقی شده و برخورد قانونی می‌شود.

وی تأکید می‌کند: اگر واردکنندگان کالا‌های اساسی به بهانه افزایش نرخ ارز اقدام به گران‌فروشی کنند با آنها برخورد می‌شود چراکه این افراد از پیش، ارز خود را دریافت و کالا‌های خود را وارد کرده‌اند بنابراین با هر گونه گران‌فروشی در این بخش برخورد خواهیم کرد.

چسبندگی قیمت‌ها چیست؟

در افزایش قیمت کالا چسبندگی وجود ندارد، اما در کاهش آن چسبندگی وجود دارد. وقتی فروشندگان کالایی را ۱۰۰میلیون تومان می‌خرند، با افزایش قیمت آن به ۱۲۰میلیون تومان برای فروش عرضه می‌کنند.

اما وقتی قیمت به ۹۰میلیون تومان برسد از عرضه آن خودداری و تمام سعی خودشان را می‌کنند تا این کالا را حداقل به ۱۰۰میلیون تومان بفروشند. این همان چسبندگی قیمت‌هاست.

در ادامه حتما بخوانید با تعدیل شدن نرخ ارز قیمت کالا‌ها کاهش می‌یابد؟

کشش قیمت‌ها

قیمت دلار حدود ۲۵ هزارتومان کاهش یافته است. این در حالی است که تولید و عرضه برخی کالا‌ها کاهش یافته و مازاد تقاضا برای خرید آنها وجود دارد. مردم برای خرید آنها به قیمت دلار توجه نمی‌کنند. مثلا در بخش‌های دارو و درمان و کالا‌های اساسی مانند روغن، حبوبات و برنج به قیمت دلار توجه نمی‌کنند. در این حالت کاهش نرخ دلار کشش لازم را برای کاهش نرخ این کالا‌ها ایجاد نمی‌کند چرا که تقاضای زیادی برای خرید آنها وجود دارد.

انتظارات تورمی

رابرت لوکاس، برنده نوبل اقتصاد، نشان داده که اگر مردم و بنگاه‌ها به ثبات سیاست‌های اقتصادی اعتماد نداشته باشند، قیمت‌ها کاهش نمی‌یابد. مثلا در ترکیه، حتی با بهبود موقت نرخ ارز، فروشندگان ترجیح می‌دهند که قیمت‌ها را بالا نگه دارند، چون می‌دانند ممکن است فردا دلار دوباره گران شود. انتظارات تورمی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سؤال این است که آیا دلار در آینده ۸۰ هزار تومان خواهد ماند؟

بازار غیررقابتی

یک عامل کاهش‌نیافتن قیمت‌ها در زمان افزایش ارزش پول ملی، ساختار غیررقابتی بازارهاست. پل کروگمن تأکید دارد که در بازار‌های انحصاری، شرکت‌ها ترجیح می‌دهند به جای کاهش قیمت، تولید را محدود کنند تا سود خود را حفظ کنند. بعضی بازار‌ها رقابتی نیستند. وقتی دلار گران می‌شود، واردکنندگان و تولیدکنندگان انحصاری از موقعیت استفاده می‌کنند و قیمت‌ها را بالا می‌برند ولی وقتی ارزان می‌شود، چون رقیب ندارند، قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهند.